مغز یک ارگان بسیار قدرتمند و فوق‌العاده در بدن محسوب می‌شود. در واقع این ارگان، قادر به جمع‌آوری و سازماندهی اطلاعاتی است که حتی پیشرفته‌ترین ابَررایانه‌های جهان هم قادر به انجام این‌کار نیستند. مغز ما تقریبا 100 هزار میلیارد اتصال عصبی (Synapse) دارد که به طور مداوم اطلاعات را به دیگر قسمت‌های مغز و ارگان‌های بدن ارسال می‌کند.
اکثر دانشمندان بر این باورند که مغز انسان پیچیده‌ترین ساختار جهان است. حتی با تجهیزات پیشرفته و تجهیزات علمی و اندازه‌گیری، ما تنها به بخش کمی از ساختار آفرینش مغز پی‌خواهیم برد.
چگونه مغز و افکارمان را مدیریت کنیم؟
با اینکه مغز بسیار تواناست، اما در معرض تفکرات پیچیده و تودرتویی است که غالبا سازماندهی آنها برای برخی افراد، کاری سخت به حساب می‌آید. آمیگدال‌ها برخی از انگیزه‌ها و احساسات عجیب و غریب را مخفی می‌کنند و برخی دیگر را گویی در نقطه پرتاب به تفکرات قرار می‌دهند. در چنین شرایطی، تصمیم میگیریم که به کدام افکار خود بها داده و آنها بپرورانیم و به کدام یک بی اعتنایی کنیم.
همچنین بخوانید: افسردگی در محیط کار و ۵ راهکار برای کمک به همکاران افسرده
خوشبختانه، پیشرفته‌ترین و تکامل‌یافته‌ترین بخش مغز، یعنی قسمت پیشانی، قادر به غلبه بر هجوم افکار است. اگرچه مطمئنا این‌کار در ابتدا آسان نیست، مغز انسان روش فوق‌العاده‌ای در سازماندهی تفکرات و تحمیل عادات بر آنها دارد. در واقع، مغز می‌تواند یک‌سری عادات را جهت سازماندهی افکار، بیاموزد.
10 روشی که می‌توانیم توسط آنها افکارمان را سازماندهی کنیم
چند وظیفه‌ای نباشید
به بیان ساده‌تر، مغز انسان از نظر فیزیولوژیکی قادر به انجام چند وظیفه و کار، به صورت همزمان نیست. حتما تعجب کردید، چراکه در بسیاری از مقاله‌ها خوانده‌اید و یا اینکه از بسیاری افراد، خلاف این گفته را شنیده‌اید. تنها کارهایی که مغز به صورت همزمان قادر به انجام آنها، بدون اراده است، صحبت کردن و نفس کشیدن است. هر کار دیگری، در سطوح بالاتر، مانند نوشتن، ایمیل، پرونده سازی، آشپزی، محاسبات و غیره ، تمام اینها به تنهایی انجام می‌شوند. این تنها راه صحیح برای سازماندهی مغر است.
اما شما همیشه «چند کار» را به صورت همزمان انجام می‌دهید، درست است؟ شما «باید» چندین کار را با هم به صورت همزمان انجام دهید، اما باید بگوییم که تنها راه برای سازماندهی افکار و مغز شما، انجام کارها به صورت ترتیبی و نه همزمان است. آنچه که شما در واقع انجام می‌دهید، تغییر تمرکز مغز، از کاری به کار دیگر است. این کار به دو دلیل، صحیح نیست: 1) انرژی مغز شما تخلیه می‌شود. 2) اثر کمتر و زمان بیشتری نیاز دارد تا مغز بتواند توجه خود را بر روی یک کار جدید متمرکز کند.
لیستی از کارهایی که باید انجام دهید برای سازماندهی مغز خود داشته باشید
با اینکه مغز در انجام محسابات یک شگفتی محسوب می‌شود اما با اینحال، منابع محدودی دارد. تهیه لیستی از کارهایی که باید انجام دهید، یک راهی عالی برای آزادکردن مغز برای انجام کارهاست.
مغز انسان لیست کردن کارها را به صورت نوشتاری، می‌پسندند. چرا؟ چون لیست کردن کارها به نحوی به مغز تلنگور میزند که باید مواردی را سازماندهی کند. به طور خاص، لیست کردن امور، برای مغز جذابیتی دارد که ترججیح می‌دهد کارها را به خاطر بسپارد. همچنین نوشتن کارها، یک راه عالی برای کاهش استرس ناشی از فراموشی است.
قطع ارتباط
این روزها، فرهنگ رفتاری و فکری ما، با تکنولوژی آمیخته شده است. برخی از کارشناسان بهداشت روان معتقدند که اعتیاد به تکنولوژی، مانند سایر موارد اعتیاد به مواد شیمیایی و روانی، مانند مواد مخدر و الکل، برای میلیون‌ها نفر اتفاق می‌افتد. «بار اضافی اطلاعات» به طور مداوم، صحیح نیست؛ زیرا مغز باید زمان مورد نیاز برای عکس العمل، بازسازی و تجدید قوا داشته باشد. یک جریان مداوم از داده‌های دریافتی، از یک گجت یا هرچیز دیگری، مضر بوده و آرایش طبیعی مغز را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
یک قیاس ساده در اینجا می‌توان عنوان کرد؛ آیا می‌دانید که چه زمانی تلفن هوشمند شما هنگ می‌کند ویا خاموش می‌شود؟ همین مفهوم برای مغز هم صدق می‌کند.
مراقبه کنید
تاکنون کلمه «مراقبه» را شنیده‌اید؟ احتمالا کلمه مراقبه یا مدیتیشن (Meditation) به گوشتان خورده و شاید هم آن‌را تمرین کرده باشید. اگر ذهن آگاهی دارید و یا اگر قبلا تجربه مراقبه و مدیتیشن داشته‌اید، این به سازماندهی مغر و ذهن شما کمک می‌کند؛ اما اگر اینجا، اولین باری‌ست که این کلمات را دیده‌اید، باید بگوییم که پیگیر بوده و به کلاس‌های مراقبه و مدیتیشن بروید.
آگاهی ذهن، راهی برای زندگی و رسیدن به هستی است. برای مراقبه، چه یک عادت صبحانه خاص تعیین کرده باشید و یا یک استراحت کوتاه 3 دقیقه‌ای، آن را انجام دهید. توجه کنید آنچه که شما انجام می‌دهید، بدون قضاوت و انتقاد باشد. هنگام مدیتیشن، تمرکز خود را بر روی نفس‌هایی که می‌کشید، بگذارید؛ هنگامی که ذهن شما منحرف می‌شود، تمرکز خود را دوباره بدست آورید. تمرین و تمرین و تمرین، مراقبه به شما یاد می‌دهد که ذهن خود را آزاد کرده و سپس سازماندهی کنید. مراقبه تاثیری باورنکردنی بر مغز شما دارد.
مراقبه و مدیتیشن، پاک‌سازی ذهن نیست؛ بلکه تمرکز کردن روی موضوعی بخصوص است. وقتی که ذهن، درگیر و سرگردان است، مراقبه می‌تواند بسیار پاسخگو باشد. مغز را یک کودک شیطان متمرد در نظر بگیرید که خارج از کنترل است، کنترل و برگرداندن این کودک به مسیر صحیح، همان مراقبه است.
هر چیزی را در محل صحیح خود قرار دهید
بخشی در مغز به نام هیپوکامپوس (hippocampus) وجود دارد که به مغز یادآوری می‌کند هر اطلاعاتی را در کجا قرار داده است. کارشناسان، عملکرد هیپوکامپوس را همانند عملکرد یک سنجاب برای دفن کردن آجیل‌ها تشبیه می‌کنند. هیپوکامپوس دارای قسمتی به نام «حافظه مکان» است. وظیفه این بخش، ارتباط میان اشیا یا اطلاعات، با مکان یا محل قرارگیری یا رخ دادن آنهاست.
استراحت کنید
همانطور که پیشتر اشاره کردیم، مغز منابع محدودی دارد که انرژی، یکی از این منابع است. مغز را همانند یک کامپیوتر تصویر کنید، هرچه اطلاعات بیشتری پردازش شوند، انرژی بیشتری مصرف می‌شود. به همین علت، نمی‌توان انتظار داشت ساعت‌ها مشغول به کاری بوده و یک سطح انرژی را برای تمام کارها و در بازه زمانی کاری، حفظ کرد.
از یک تقویم برای برنامه‌ریزی استفاده کنید
به گفته متخصصان علوم اعصاب، استفاده از تقویم، می‌توان به میزان قابل توجهی، از باری که بر روی مغز است کم کرده و در بیرون کردن اطلاعات اضافه و آزاد کردن فضای مغز، بسیار موثر باشد. هر تقویمی که می‌تواند به شما کمک کند، تقویمی که روی دسکتاپ کامپیوتر خود دارید، یک یادآور روی گوشی موبایل و یا حتی یک تقویم کاغذی که در کیف یا جیبتان قرار می‌دهید، می‌تواند تا حد زیادی از استرس شما کم کند.
استفاده از رمز عبورهای مشابه
نیازی نیست برای هر چیزی، یک رمز عبور خاص داشته باشید! کار را به خود آسان کرده و از یک رمز عبور، برای تمام وب‌سایت‌ها و ورودی‌ها و در نهایت از تنوع دادن به همان رمز عبور استفاده کنید. شاید بگویید«اما در محل کار من چنین امکانی وجود ندارد!» ساده است، با اضافه کردن یک نماد یا حروف ویژه به همان پسورد اصلی، رمز عبورهای متنوع بسازید! به یاد داشته باشید که مغز، می‌تواند با انجام دادن کارهای تکراری، «عادت» کند. استفاده از رمز عبورهای مشابه با تغییرات جزئی، در کنار آزاد کردن فضای مغز، یادآوری آنها را ساده‌تر خواهد کرد.
داشتن خواب مناسب
تا دهه 1950، اهمیت خواب به درستی درک نشده بود؛ تنها چیزی که بشر می‌دانست این بود که دیر وقت است، خسته شده‌ایم و تا صبح روز بعد باید خوابید. امروزه دانشمندان می‌دانند که خواب، بخش مهمی از عملکرد مغز است. وقتی خواب کافی نداریم، مشکلاتی مانند عدم تمرکز، اختلال در رفتار، تغییر خلقیات و بروز مشکل در حافظه بوجود خواهد آمد.
اکثر دانشمندان بر این باورند که حداقل 7 ساعت خواب برای بزرگسالان لازم است. برای نوجوانان (14 تا 17 سال)، حداقل 8 ساعت، کودکان در سنسن مدرسه (6 تا 13 سال) حداقل 9 ساعت، کودکان پیش دبستانی (3 تا 5 سال) حداقل 10 ساعت، کودکان نوپا (1 تا 2 سال) حداقل 11 ساعت و نوزادان (4 تا 11 ماه) حداقل 14 ساعت خواب لازم است.
یادگیری موارد جدید
علوم اعصاب تا کنون چیزهای زیادی در مورد مغز ما کشف کرده و همچنان هم به کار خود ادامه می‌دهد. در گذشته تصور می‌شد که در سنی خاص ( معمولا نوجوانی)، فرایند یادگیری و آموزش، متوقف خواهد شد. اکنون دانشمندان کشف کرده‌اند که مغز در طول حیات یک فرد، می‌تواند آموزش ببیند. وقتی چیز جدیدی را یاد می‌گیرید، مغز شما اتصالات جدیدی را ایجاد خواهد کرد. این اتصالات جدید در نهایت، ساختار کلی بخشی از مغز را که درگیر است، تغییر می‌دهد. دانشمندان این قابلیت را «نوروپلاستیسیتی» (Neuroplasticity) یا «انعطاف پذیری عصبی» می‌نامند. با این روش، مغز شما همواره پویایی خود را داشته و بهتر می‌تواند در برابر سازماندهی و نظم دادن به افکار، واکنش نشان دهد.